|
موضع علي رضی الله عنه در حادثه‌افك
بسم الله الرحمن الرحیم
در روايت داستان إفك كه منافقان ام المومنين عايشه صديقه رضی الله عنها را متهم به آن تهمت ناروا كردند، آمده است که رسولالله صلی الله علیه وسلم علي رضی الله عنه و اسامه رضی الله عنه را خواست و با آنها درباره‌ی جدا شدن از همسرش مشورت كرد، وقتي سخن به درازا كشيد و پيامبر رضی الله عنه دچار اضطراب گرديد و از طرفي وحي هم قطع شده بود، مشورت اسامه در حد آگاهي او اين بود كه عايشه پاك است و گفت: اي رسول خدا صلی الله علیه وسلم خانواده‌ی شماست و چيزي جز خير و نیکی از او نمي‌دانيم، علي رضی الله عنه گفت: اي رسول خدا صلی الله علیه وسلم خداوند بر تو عرصه را تنگ نكرده است، زن هاي ديگري غير از او زياد هستند، اگر از كنيزت سؤال كني، تو را تصديق خواهد كرد[1]، رسولالله صلی الله علیه وسلم بريره را صدا زد و گفت: از عايشه چيزي ديدي كه تو را مشكوك كند؟ بريره گفت: سوگند به آن خدايي كه تو را بر حق مبعوث كرده‌است، هيچ عيب و ايرادي در او نديدم جز اينكه دختري كم سن و سال است، خمير كه مي‌كند مي‌خوابد، بزغاله مي‌آيد و خميرهايش را مي‌خورد و در آن روز رسولالله صلی الله علیه وسلم برخواست و گفت: چه كسي مرا از عبدالله بن أبي بن سلول بي‌نياز مي‌كند. (يعني جلوي او را مي‌گيرد كه مرا با شايعاتش اذيّت نكند)، رسولالله صلی الله علیه وسلم در حالي كه روي منبر بود گفت: «سوگند به خدا كه من از خانواده‌ام چيزي جز خير سراغ ندارم».
آنچه علي گفت به اين دليل بود كه مي‌خواست رسولالله صلی الله علیه وسلم را از اضطراب و پريشاني و اندوهي كه به خاطر آن حرفها دامنگيرش شده بود، نجات دهد. رسولالله صلی الله علیه وسلم كه انساني با غيرت بود، از تهمتي كه به همسرش نسبت داده بودند بسيار آشفته شده بود، با توجّه با اين وضعيّت علي خواست رسولالله صلی الله علیه وسلم با جدا شدن از همسرش آرامش خود را باز‌يابد تا پس از مشخص شدن حقيقت و پاكي همسرش دوباره رجوع كند و از اين نظريه استنباط مي‌شود كه‌او اخف الضررين‌يعني كمترين ضرر از دو ضرر را انتخاب كرد تا ضرر خطرناك‌تر از بين برود.[2]
امام نووي می‌گويد: علي رضی الله عنه معتقد بود كه براي پیامبر صلی الله علیه وسلم مصلحت همان پيشنهاد اوست، زماني به اين باور رسيده بود كه آن حالت پريشاني و آشفتگي را در رسولالله صلی الله علیه وسلم مشاهد کرد، لذا تلاش كرد كه او را نصيحت كند تا آرامش رواني خويش را باز‌يابد[3] و علي رضی الله عنه درباره‌ی عايشه چيزي نگفته بود كه آن اخلاق و رفتار ام‌المؤمنين زير سؤال رود و يا او را به چيزي ناروا متهم كند.[4]
نظريه‌ی علي براي عايشه رَضي اللهُ عَنهَا نيز بهتر بود، چون به پیامبر صلی الله علیه وسلم مي‌گفت: اگر مي‌خواهي راحت شوي و اين مشكل به زودي حل شود، زناني غير از او بسيار هستند و اگر مي‌خواهي حقيقت را كشف كني از كنيزت بپرس و كنيز با گواهي به پاكي عايشه تو را كمك مي‌كند. وانگهي بعد از همين مشورت بود كه رسولالله صلی الله علیه وسلم براي مردم سخنراني كرد و پاكي عايشه و خطرناك بودن حرفهايي كه با آبروي پيامبر به دروغ و ظلم بازي مي‌كردند را شرح داد و مشورت علي و اسامه مثبت و به صلاح ام المؤمنين عايشه بود و بر اموري خير و نیکیهایی كه پیامبر صلی الله علیه وسلم از خانواده‌اش سراغ داشت، بيشتر افزود.
خواننده گرامی‌بايد از قبول روايت باطل و بي اعتباري كه بدگماني علي نسبت به عايشه را در مسئله افك تأييد مي‌كند، برحذر باشید، همان چيزي كه برخي از نويسندگان را بر آن داشته که بگويند: عايشه رضی الله عنها به دلیل رأی علی در مشورت از او خشمگين و ناراحت بود و كينه‌اش را به دل گرفت تا اينكه به دروغ در قضيه‌ی شهادت عثمان او را متهم به قتل نمود وعليه او قيام كرد و آن شمار سرسام‌آور سپاه مسلمانان را عليه او تدارك ديد.
يكي از اين نويسندگان، علي ابراهيم حسن در (تاريخ اسلامي) و طه حسين در كتابش «علي و پسرانش» [5]و كسان ديگر است. انشاءالله به زودي از رابطه استوار و محكم بين علي و عايشه رضی الله عنهم در جنگ جمل بحث خواهيم نمود.
داستان افك يكي از حلقه‌هاي زنجيره‌ی اذيّت و آزار و محنتهایی بود که دشمنان اسلام مرتّب رسولالله صلی الله علیه وسلم را م با آنها آزار مي‌دادند و لطف و عنايت خداوند شامل حال پیامبر صلی الله علیه وسلم و مؤمنان شد و پرده از بطلان و پوچي آن تهمت ناروا برداشت، تاريخ روايت صحيح موضع‌گيري مؤمنان را در خصوص اين تهمت و دروغ ثبت كرده و عملكرد آنان الگويي براي مؤمنان است كه اگر در زندگيشان به چنين مواردي برخوردند، بدانند چه موضعی در پیش گیرند، آري وحي آسماني قطع شده است، ولی درسها و پندهايي براي نسلهاي مسلمان باقي مانده است تا خداوند حاكميّت زمين و زمينيان را به بندگان مؤمن برگرداند.[6]
در كتاب «السيرة النبوية عرض وقايع و تحليل احداث» از پندها و عبرتها آداب و احكامی‌كه از حادثه افك گرفته مي‌شود بحث كرده‌ام.
وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله و اصحابه الی یوم الدین
منبع: کتاب علی ابن ابیطالب رضی الله عنه ، تالیف: محمد علی صلابی
سایت عصر اسلام
IslamAge.Com
--------------------------------------------------------------
[1]- بخاری ش 4750.
[2]- دور المرأة السياسي/462.
[3]- صحيح مسلم با شرح نووي 5/934.
[4]- دور المرأة السياسي. اسماء محمد زياده /462
[5]- خلافة علی بن ابی طالب، عبدالحمید‘ ص 54.
[6]- السيرة النبوية في ضوء مصادر الاصلية/440.
|
.gif){kind=small}
