سلطان عبدالعزيز (1277 - 1293 هـ)
سلطان عبدالعزیز در سال 1245هـ دیده به جهان گشود. او در اواخر سال 1277هـ پس از برادرش سلطان عبدالمجید، سلطنت را به دست گرفت.
در دوران وی شورش جزیرهی کریت شکل گرفت، و در سال 1283هـ (1863م) این شورش خوابانده شد. در سال 1285هـ (1869م) کانال سوئز افتتاح شد. این کانال زیر نظر شرکتهای فرانسوی و با اجبار کارگران مصری به حفر آن، احداث گردید، و مراسمی نیز برای افتتاح آن گرفته شد.
همچنین در دوران سلطان عبدالعزیز در سال 1285هـ، مجلهی احکام عدلیه صادر شد، و در سال 1279هـ قانون تجارت دریایی نیز صادر شد.
اصلاحات در دوران سلطان عبدالعزیز
اروپا در آن دوران دولت عثمانی را تحت فشار قرار داده بود، تا به شیوهی غربی و بر اساس اندیشهی اروپایی در دولت عثمانی اصلاحاتی ایجاد شود. آنها میخواستند مبادی و اصول سکولاریستی و بی دینی را در جوامع اسلامی، به ویژه در استانبول ترویج دهند.
سلطان عبدالعزیز عزمش را جمع کرده بود، تا اصلاحات را به شیوهی پدرش محمود دوم و برادرش عبدالمجید ادامه دهد. مهمترین اصلاحات اداری وی عبارتند از: صدور قانون ایالتها در سال (1281هـ (1864م)، تاسیس محکمهی عالی قضایی (دیوان احکام عدلیه). تاسیس مجلس دولت بر اساس روش فرانسوی، به اسم «شواری دولت». برخی اصلاحات دیگر نیز در این دوره صورت گرفت.
در عرصهی آموزش و پرورش، وی مدرسهی «دبیرستان عام» را در سال 1285هـ (1868م) تأسیس کرد. درسهایی که در این مدرسه تدریس میشد به زبان فرانسوی بود، و در این مدرسه گروههای مختلفی از جمله مسلمانان و نصاری و یهودیان درس میخواندند. ولی بیشتر دانشآموزان آن را مسلمانان تشکیل میدادند.
با این وجود، این اصلاحات برای حکومتهای اروپایی کافی نبود، در واقع آنها اصلاحاتی میخواستند، که مد نظر خودشان بود، یعنی فاصله از قرآن و سنت، و در پایان فروپاشی کامل امپراتوری عثمانی، و روی کار آوردن حکومتی سکولار و با روشی غربی.
عزل سلطان عبدالعزیز و قتل وی
سلطان عبدالعزیز اروپا را دیده بود، و از اتحاد کشورهای اروپایی علیه دولت عثمانی خبر داشت. وی در دوران خویش سعی کرد تا از اختلاف موجود میان روسیه و اروپا، برای مصلحت دولت عثمانی استفاده کند. او نخست سفیر روسیه را به استانبول دعوت کرد، و از او استقبال نمود. کشورهای اروپایی از این اقدام وی ترسیدند، و شروع به انتشار شایعه و دروغ کردند و سلطان را به تبذیر و اسراف متهم نمودند. آنها با انتشار این شایعه چهرهی وی را خدشه دار مینمودند. صدر اعظم یهودی «مدحت پاشا» از این فرصت استفاده کرد، و برای عزل وی اقدام نمود، و سپس در سال 1293هـ (1876م) وی را به قتل رساند و قتل او را یک نوع ترور عنوان کرد.
صدر اعظم «مدحت پاشا» که در دستگاه عثمانی نفوذ کرده بود، از قدرت بالایی بر خوردار شده بود. وی اصالتا یهودی بود، که با ترویج اندیشهی فراماسونری و پیروی از فرهنگ غربی، سعی در نابودی امپراتوری عثمانی داشت.
غربیها هنگامی که اصلاحات سلطان عبدالعزیز در زمینههای نظامی و اقتصادی و علمی و غیره را مشاهده کردند، در اندیشهی عزل و سپس قتل وی افتادند. پس از کشته شدن سلطان عبدالعزیز، پسر برادرش سلطان مراد پنجم به خلافت بر گزیده شد.
شناسنامهی سی و دومین خلیفهی عثمانی
|
نام كامل
|
سلطان عبدالعزیز فرزند محمود دوم فرزند عبدالحمید اول فرزند احمد سوم بن محمد چهارم بن ابراهيم اول بن احمد بن محمد سوم بن مراد سوم بن سليم دوم بن سليمان قانونی بن سليم اول بن بايزيد بن محمد فاتح بن مراد بن محمد بن بايزيد بن مراد بن اورخان بن عثمان بن ارطغرل.
|
ترتیب در خلافت
|
سی و دوم
|
تاريخ ميلاد
|
1245هـ
|
دوران خلافت
|
(1277- 1293هـ/1861-1876م)
|
تاريخ وفات
|
1293هـ
|
خلیفهی قبلی
|
سلطان عبدالمجيد اول
|
خلیفهی بعدی
|
سلطان مراد پنجم
|
ترجمه و تحقیق: أبو أنس
سايت عصر اسلام
www.IslamAge.com
مصادر و مراجع:
* الدولة العثمانیة- تألیف: دکتر علی محمد صلابی.
* الدولة العثمانية في التاريخ الإسلامي الحديث - تألیف: اسماعيل احمد ياغى
* سایت ويكيبيديا، سایت قصة الإسلام ، الموسوعة الحرة- سایت إسلام أون لاین . نت - سایت المعرفه
* تاريخ الدولة العلية العثمانية - تألیف: محمد فریک بک
* التاريخ الاسلامى، العهد العثمانى ، تألیف محمود شاکر، المکتب الإسلامی، الطبعة الثالثة، 1411هـ/1991م. |