|
اعمالی که سختی محشر را آسان می کند
اعمالی که سختی محشر را آسان می کند
با وجود این سختیها در میدان محشر، انسان‌ها به اموری نیاز دارند تا آن سختیها و هول و هراس‌ها را برایش تخفیف دهد.
در روایاتی آمده است که برخی اعمال سبب ورود بهشت شده و ترازوی اعمال را سنگین می کنند، و در تخفیف سختی‌‌های میدان محشر نقش دارند.
اعمال مؤمنان متفاوت خواهد بود، چنان که در برخی نصوص آمده است که برخی از اعمال وقوف و ایستادن در میدان محشر را آسان می کنند. بنابراین، برخی از مؤمنان شامل این افراد خواهند بود:
برخی از مؤمنان کسانی خواهند بود که الله تعالی آنان را در آن روز سخت، طولانی، وحشتناک و بسیار گرم در زیر سایۀ خود جای می دهد، روزی که مردم سخت در عرق غرق شده‌اند، پروردگار برخی از مؤمنان را جدا می کند و آنان را در زیر سایه عرش جا می دهد. در این مورد احادیث فراوانی وارد شده است.
رسول الله صلی الله علیه و سلم در حدیثی فرمود: "الله، هفت گروه را روزی که هیچ سایه‌ای جز سایه او وجود ندارد، در زیر سایه خود، جای می‌دهد: 1ـ فرمانروای عادل. 2 ـ جوانی که در سایه اطاعت و بندگی الله، رشد یافته باشد. 3 ـ کسی که همواره دل بسته مسجد باشد. 4 ـ دو مسلمانی که صرفا بخاطر خوشنودی الله با یکدیگردوست باشند و بر اساس آن، با هم جمع یا از یکدیگر جدا می‌شوند. 5 ـ کسی که زنی زیبا و صاحب مقام، او را به فحشاء بخواند ولی او نپذیرد وبگوید: من از الله می ترسم. 6 ـ کسی که با دست راستش طوری صدقه دهد که دست چپش نداد. 7ـ کسی که در تنهایی به یاد الله باشد و از ترس او، اشک بریزد"[1].
کسانی که فقط برای خوشنودی الله با هم دوستی و رفاقت برقرار می کنند
آنان که صرفا همدیگر را برای رضای الله دوست می دارند، نه به خاطر مال، رنگ، پست و مقام یا منفعت دنیوی.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "الله تعالی در روز قیامت می فرماید: کجایند کسانی که به خاطر شکوه و جلال من با همدیگر محبت می کردند؟ امروز آنان را در زیر سایه‌ام که جز آن سایه‌ای نیست، جای می‌دهم"[2].
تاجری که به تنگدست مهلت می دهد یا قرضش را می بخشد
ترحم بر فقیر و سخت نگرفتن بر وی، دارای فضیلت است، و از جمله ی این ترحم، مهلت دادن آن و مطالبه نکردن دَین و قرض از اوست، تا این که فرصتی برای پرداخت دینش بیابد و یا این که بخشی از آن را از عهده مستمند درگذرد.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرموده: "هر کس تنگدستی را مهلت دهد یا قرضش را ببخشد، الله عزوجل در روز قیامت او را در زیر سایه قرار می دهد"[3].
و نیز در روایت دیگری فرموده است: "هر کس دین مدیونش را فرو گذارد، یا آن را ببخشد، روز قیامت در زیر سایه عرش خواهد بود"[4].
کسی که بر تنگدست آسان می گیرد
این فرد مشابه شخص قبلی است، وی فرد تاجری است که با فقرا ملاطفت و نرمی می کند، و در مطالبه دیونش سختگیری نمی کند، و بلکه بخشی از مالش را به آنان می بخشد.
رسول الله صلی الله علیه و سلم در حالی که از احوال مردم در روز قیامت سخن می گفتند: فرمود: "الله تعالی در روز قیامت فردی را می آورد که به او مال داده است، و به او می گوید: تو چه کردی؟ می گوید: پروردگار! من کاری نکردم، جز این که تو به من مال عطا کردی و من با آن با مردم خرید و فروش کردم، و اخلاق من این بود که من بر توانگر آسان می گرفتم و تهیدست را مهلت می دهم. الله عزوجل می فرماید: من به این کار سزاوارترم، آن گاه فرماید از بنده‌ام درگذرید"[5].
در روایت دیگری آمده است که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "مردی اصلا کار نیک انجام نداده است، وی در دنیا با مردم معاملۀ قرضی انجام داده و به قاصدش (منشی) گفته است: از هر کسی توانگر بود، بگیر و هر کسی را که تهیدست بود، رها کن و از او درگذر، شاید الله تعالی از ما درگذرد. وقتی از دنیا می رود، پروردگار می گوید: آیا کار خیری انجام داده‌ای؟ می گوید: خیر، مگر این که من برده‌ای داشته ام و با مردم معامله قرضی انجام داده‌ام و به او سفارش کرده ام که از توانگران بگیر و تهدیستان را رها کن و از آنان درگذر، شاید پروردگار از ما درگذرد. پروردگار می فرماید: من هم از تو گذشته‌ام"[6].
هر کسی که در صدد برآورده ساختن نیاز برادرش است
الله سبحانه و تعالی مردم را متفاوت آفریده است، برخی را توانگر و عدّه‌ای را تهیدست، برخی را نیرومند و جمعی را ضعیف قرار داده و برخی ارتباطات قوی تری داشته و آشنایان فراوانی دارند و عده‌ای بر عکس.
بنابراین، هر کس را که الله به نعمتی برتری داده است، باید با کسانی که پروردگار آنان را از این نعمت محروم ساخته است، مساعدت نماید، تا الله تعالی او را در زیر سایه اش جای دهد.
رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید: "هر کس، یک سختی از سختی‌‌های دنیوی را از مؤمنی بر طرف سازد، الله یک سختی از سختی‌‌های قیامت را از وی دور می سازد، و هر کس بر تهیدستی آسان بگیرد، الله در دنیا و آخرت بر او آسان خواهد گرفت، و هر کس پرده داری مسلمانی را بکند، الله در دنیا و آخرت از او پرده داری خواهد کرد، و الله در صدد کمک بنده‌اش است، تا زمانی که بنده در صدد کمک بردادرش باشد"[7].
دادگران
عدالت، صفت بزرگان، و اخلاق حکیمان است، و هر کس بدان عمل نماید، سود مندی همنشین و توفیق یارش خواهد بود، درونش در دنیا آرام بوده و منزلتش در آخرت بالا خواهد بود، دشمنان و بد خواهانش اندک و دوستان و محبانش فراوان خواهند بود.
اما ستمگری، صفت ابلیس، و زداینده پاکی و قداست است، سرانجامش وخیم و پایانش بی اساس است، صاحبش را نابود و انجام دهنده اش را از پای در خواهد آورد.
الله تعالی چنان با عدالت و دادگری محبت دارد که عادلان و دادگران را در روز قیامت از دیگران متمایز و جدا می گرداند.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "همانا دادگران در نزد پروردگار، بر منبرهایی از نور، در جانب راست الله – که هر دو دست پرودگار راست هستند -قرار خواهند گرفت، آنان که در داوری و اهلشان وقتی متولی آن قرار گیرند، عدالت می کنند"[8].
آنان عدالت را پیشه می کنند در:
داوری شان، وقتی در میان خصومتگران حکم و داوری کنند.
خانواده شان، بر همسر و فرزند ستم نمی کنند،
آنان که در تحت سرپرستی و تکفل آنان قرار دارند، از قبیل فرمان روایان، رؤسای دولتها، مدیران شرکتها، مدارس، و...
بنابراین، این افراد اگر عدالت را پیشه کنند، الله عزوجل آنان را بر منبرهایی از نور بالا خواهد بود.
فرو برندگان خشم
خشم صفت بد و مذموم است و سرانجام بدی خواهد داشت. رسول الله صلی الله علیه و سلم به یکی از یارانش توصیه می کرد و پیوسته به او می فرمود: "خشم نگیر، خشم نگیر، خشم نگیر"[9]. چون از عاقبت خشم خبر داشت.
زیرا چقدر مشاهده شده است که خشم، دوستان را از هم جدا کرده، و جان‌ها را نابود ساخته، و درگیری و اختلاف را رواج داده است!.
و تردیدی نیست که انسان خردمند و شجاع کسی است که نفسش را کنترل کند و به هنگام خشم و غضب بر آن تسلّط داشته باشد.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "پهلوان آن نیست که طرف را بر زمین بزند، بلکه پهلوان کسی است که به هنگام خشم نفسش را مهار کند"[10].
بنابراین، آنان که خشمشان را فرو برده و درون خود را کنترل می کنند، الله تعالی در روز آخرت آنان را جزا می دهد.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "کسی که خشمش را فرو می برد، در حالی که می تواند، آن را به اجرا در آورد، پروردگار در روز رستاخیز در جمع تمام خلایق او را فرا می خواند، و به او اختیار می دهد که هر کدام از حوریان عین را برای خود انتخاب نماید"[11].
مؤذنان
اذان گفتن، نوعی عبادت و تقرب الی الله است، و اگر مردم فضیلت اذان را می دانستند به سوی آن می شتافتند و حتی برای آن قرعه می انداختند؛ چرا چنین فضیلتی نصیب موذن نباشد، در صورتی که او ندای توحید را بلند می کند و آن را در میان مردم آشکار می‌سازد؟
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "در روز قیامت گردن مؤذنان از دیگران درازتر خواهد بود"[12].
دراز بودن گردن در جمال و زیبایی می افزاید، و این زیبایی برازنده ی کسی است که عمل شایسته ی اذان را بر عهده دارد، چنان که کلمات توحیدی اذان را به گوش مردم می رساند و آنان را به سوی نماز فرا می خواند و در روز قیامت، هر موجود تر و خشکی در دنیا که اذان را شنیده است، برای مؤذن گواهی می دهد.
ابوسعید خدری رضی الله عنه به عبدالرحمن بن صعصعه گفت: "من می بینم که تو با گوسفند و بیابان دوستی و علاقه داری، پس هر گاه با گوسفندان یا در بیابان بودی و برای نماز اذان گفتی، صدایت را بلند کن؛ زیرا هر جن و انس و هر چیزی که صدای مؤذن را بشنود، در روز قیامت برای او گواهی می دهد"[13].
کسانی که در اسلام پیر شوند
ثبات و پایداری بر اسلام و مردن بر آن، سعادت بسیار بزرگی است، الله تعالی می فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ﴾ [آل عمران: 102]. "ای کسانی که ایمان آورده اید، آن چنان که باید از الله ترسید، از الله بترسید و شما (سعی کنید که) نمیرید مگر آن که مسلمان باشید".
الله عزوجل دستور داده تا سال خوردگان را گرامی داشته و جایگاهشان را پاس داریم.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "هر جوانی، سالخورده‌ای را به خاطر سنش گرامی دارد، الله کسی را می گمارد که در سن پیری او را گرامی دارد"[14].
و نیز رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "هر کس مسلمان پیر، حافظ قرآن که در آن زیاده روی و کوتاهی نکرده است، و پادشاه عادل را گرامی بدارد، الله تعالی را گرامی داشته است"[15].
و نیز رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "هر کس بر کوچکان ما رحم نکند و بزرگان ما را احترام نکند، از ما نیست"[16].
پروردگار مسلمان پیر را در روز قیامت گرامی می دارد. رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "هر کس مویش در اسلام سفید شود، در روز قیامت برایش نوری خواهد شد"[17].
وضوگیرندگان
وضو، کلید نماز، تلاوت قران، طواف و بسیاری از عبادتهاست، و جز مؤمن کسی بر وضو محافظت نمی کند.
وضو گرفتن شعار امت اسلام است، و وضو گیرندگان زمانی که در پیشگاه پروردگارشان بایستند، اثر وضوی خویش را می بینند.
رسول الله صلی الله علیه و سلم در حالی که از احوال مردم در روز قیامت سخن می گفت: فرمود: "امت من روز قیامت فرا خوانده می شوند در حالی که اعضای وضوی آنها بر اثر وضو می‌درخشد. لذا هرکس خواست این نور بیشتر گردد، آن را بیشتر کند"[18].
و نیز ایشان فرموده اند: "زیبایی و جمال مؤمن تا جایی خواهد بود که وضو به آنجا می رسد"[19].
منظور حدیث از جمال و زیبایی، نورانیتی است که در روز قیامت او را در میان مردم مزین جلوه می‌دهد.
بنابراین، در روز قیامت، آن گاه که امت‌ها موج می زنند، و کار بر آنان دشوار می گردد، و انسان‌ها با هم دیگر اختلاط می کنند، در آن لحظه امت محمد صلی الله علیه و سلم با یک ویژگی خاصی از دیگران شناخته و متمایز می گردند و آن ویژگی وضو و نماز است که آن، همان نورانی بودن و درخشندگی است.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "در روز قیامت، من نخستین کسی خواهم بود که اجازۀ سجده داده می شوم، و من نخستین کسی خواهم بود که اجازه داده می شوم تا سرم را بردارم، آن گاه در پیشاپیش خود می نگرم و امتم را در میان سایر امت‌ها می شناسم، همچنین آنان را از پشت سر و سمت راست و چپم می شناسم. آن گاه فردی گفت: یا رسول الله! چگونه امتت را در میان سایر امت‌ها از زمان نوح تا آخر می شناسی؟ فرمود: "اندام های وضوی آنان در اثر وضو گرفتن می درخشد"[20].
اهل قرآن
قرآن، مایه ی عزت در دنیا و نجات در آخرت است و هر کس شب و روزش را به حفظ و تدبر در قرآن صرف نماید، روز قیامت با انسان کسل و روی گردان یکسان نخواهد شد.
رسول الله صلی الله علیه و سلم تلاوت کننده س سوره ی بقره و آل عمران را ستوده و فرموده است که این دو سوره، صاحب خود را در میدان محشر نجات داده و سختی آن را برایش آسان می کنند.
ایشان نیز فرمود: "قرآن را بخوانید، زیرا این قرآن در روز قیامت برای صاحبش شفاعت می کند، دو سوره ی بقره و آل عمران را تلاوت کنید؛ زیرا این دو سوره در روز قیامت مانند ابر پُر بار خواهند آمد، یا مانند پرندگان به صف کشیده بوده و از تلاوت کننده ی خود دفاع خواهند کرد. سور بقره را بخوانید؛ زیرا تلاوت این سوره مایه ی برکت و ترک آن سبب حسرت خواهد بود و کسی که پیوسته این سوره را می خواند، ساحران نمی توانند بر او تأثیر بگذارند"[21].
و نیز رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "روز قیامت، صاحب قرآن آورده می شود، قرآن می گوید: پروردگارا! وی را بپوشان، آن گاه لباس کرامت به او پوشانده می شود. باز قرآن می گوید: پرودگارا! به او بیشتر بده، آن گاه به او تاج کرامت پوشانده می شود. باز می گوید: پروردگارا! از او راضی باش و آن گاه الله از او راضی می شود"[22].
نیكوكاران
نیکوکان، و سخاوتمندانی که الله تعالی به آنان مال، منزلت و علم عطا کرده است، به دنبال ضعیفان می گردند و به تهیدستان کمک کرده و به یاری ستم دیدگان می شتابند و داد محرومان می رسند و از سختی مصیبت زدگان می کاهند و اندوه افراد غم زده را تخفیف می‌دهند. الله عزوجل نیز در روز رستاخیز در دشواری های آنان تخفیف آورده و سختی های آنان را آسان می کند.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "هر کس یک سختی از سختی‌‌های دنیوی از مؤمن را بر طرف سازد، الله تعالی یک سختی از سختی‌‌های قیامت را از وی دور می سازد، و هر کس بر تهی دستی آسان بگیرد، الله عزوجل در دنیا و آخرت بر او آسان خواهد گرفت، و هر کس پرده داری مسلمانی را بکند، الله تعالی در دنیا و آخرت از او پرده داری خواهد کرد، و پروردگار در صدد کمک بنده‌اش است، تا زمانی که بنده در صدد کمک بردادرش باشد"[23].
یاری دهندگان ضعفا
الله عزوجل، انسان‌ها را در مراتب گوناگونی آفریده و برخی را بر برخی برتری داده است، چنان که گاهی توانمندان بر ضعیفان تسلط یافته و با برداشتن اموال یا آزار دادن جسمی و یا بازداشتن حقوقشان، به آنان ستم می کنند.
و در عین حال در میان توانمندان، افراد مؤمن و پرهیزگاری یافته می شود که به یاری ضعیفان اقدام نموده و از حقوقش دفاع می کنند و رسول الله صلی الله علیه و سلم این گونه انسان‌ها را مژده داده و می فرماید: "هر کس برادرش را در غیاب او یاری دهد، پروردگار در دنیا و آخرت او را یاری می دهد"[24].
در پایان...
این‌ها برخی از وضعیت‌های مؤمنان و پرهیزگاران در آن روزی است که زن و فرزند برای انسان سودی نمی رسانند، جز آن کس که با قلبی سلیم به درگاه الله تعالی حضور یابد.
آری، قلبی که از شرک، حسادت و غش سالم بوده و از ایمان، صداقت و تقوا پر باشد.
[1]- صحیح بخاری، البته مقصود حدیث این نیست که فقط همین هفت نفر در زیر سایۀ عرش قرار می‌گیرند و بس؛ زیرا احادیث فراوانی آمده است که خداوند افراد دیگری را نیز در زیر سایۀ عرش جای خواهد داد و علامه ابن حجر صفات افرادی را که در زیر سایۀ عرش قرار می‌گیرند، در کتاب «معرفة الخصال الموصلة الی الظلال» آنها را ذکر نموده است.
[5]- مستدرک حاکم با اسناد صحیح و اصل روایت در صحیحین موجود است.
[6]- نسائی، ابن حبان و حاکم با سند صحیح.
[20]- مسند احمد با اسناد صحیح.
[22]- سنن ترمذی و حاکم با سند حسن.
[24]- مسند احمد و حاکم و دیگران با سند صحیح.
|
.gif){kind=small}
