|
خلافت المستنجد بالله یوسف بن محمد المقتفی (555- 566هـ)
الف- خلافت مستنجد بالله
ابوالمظفر یوسف بن محمد المقتفی در سال 518هـ دیده به جهان گشود. مادرش ام ولد و از کرج بود و طاووس نامیده می‌شد. وی گندمگون و قدبلند بود، و ریش بلندی داشت. مستنجد جزو خلفای برتر شناخته شده، و در عدالت و آسان‌گیری و مهربانی با رعیت خویش ستوده شده است. خلیفه مستنجد در فهم و زیرکی و رای نیز دارای برتری بود، امر به معروف و نهی از منکر و سخت‌گیری بر مفسدان، نیز یکی از صفات نیک خلیفه بود.
او در نظم و نثر بسیار بلیغ بود، اشعار زیر به وی نسبت داده شده است:
عيرتني بالشيب وهو وقار ... ليتها عيرت بما هو عار
إن تكن شابت الذوائب مني ... فالليالي تزينها الأقمار
و در وصف بخیل چنین می‌سراید:
وباخل أشعل في بيته ... تكرمه منه لنا شمعة
فما جرت من عينها دمعة ... حتى جرت من عينه دمعة
پدرش در سال 547هـ برای ولایت عهدی فرزندش خطبه خواند، و پس از وفات پدرش با وی بیعت شد.
در دوران خلافت وی نبرد میان مسلمانان و صلیبی‌ها (فرنگیان) بالا گرفت. بیشتر جبه‌های نبرد در سرزمین‌های شام و مصر بود.
محمود نور الدین به خاطر ضعف عبیدی‌ها (فاطمیان) و دفاع از مصر وارد میدان نبرد با صلیبی‌ها شد. بدین ترتیب امور آن‌ها مختل گردید و دچار ضعف شدند. در این دوران سلجوقیان نیز مانند عبیدیان رو به ضعف گذاشتند.
ب- حوادث دوران خلافت وی:
* در اولین سال از خلافت مستنجد، فائز پادشاه مصر وفات کرد، و پسرش عاضد لدین الله به جای او نشست، وی از آخرین خلفای بنی عبید (فاطمی) بود.
* در سال 562هـ سلطان نور الدین، امیر اسدالدین شیرکوه را با دو هزار جنگجو عازم مصر کرد و وی نیز مصر را محاصره کرد. با وجود این که صاحب مصر از فرنگیان کمک خواسته بود، ولی اسد الدین با نیروی کمی که داشت بر مصریان و فرنگیان غالب شد. فرنگیان قصد اسکندریه کردند. صلاح الدین برادر اسدالدین اسکندریه را گرفته بود. فرنگیان نزدیک به چهار ماه آن‌جا را محاصره کردند تا اینکه اسدالدین باز گشت و فرنگیان نیز پراکنده شدند.
* در سال 564 هـ فرنگیان با لشکری عظیم قصد سرزمین مصر کردند، بلبیس را تصرف کرده، و قاهره را به محاصره‌ی خود درآوردند. خليفه‌ی مصر، العاضد لدين الله، نيز پيكى به خدمت نورالدين محمود بن زنگى فرستاد و ناتوانی خویش را از راندن فرنگیان بازگو کرد. نور الدين نيز هنگامى كه اين خبر را شنيد به گردآورى لشكريان خود پرداخت و به آنان فرمان داد، تا به سوی مصر حرکت کنند. با آمدن اسد الدین و لشکریانش، فرنگیان نیز از قاهره منصرف شدند.
عاضد صاحب مصر، اسد الدین را وزرات داد. وی پس از شصت و پنج روز وفات یافت. سپس عاضد بعد از وفات اسد الدین، برادرش صلاح الدین را به جای وی بر گزید و او را الملک الناصر لقب داد.
ج- ذکر وفات مستنجد بالله و مشاهیر آن عصر
مستنجد بالله در هشتم ربیع الاول سال 566هـ دار فانی را وداع گفت. خلافت وی بیش از یازده سال ادامه یافت.
بزرگان و اندیشمندانی که در دوران او وفات نمودند، عبارتند از:
دیلمی صاحب مسند الفردوس و عمرانی صاحب البيان و ابن برزی شافعی و وزير ابن هبيرة و شيخ عبد القادر گیلانی و امام ابو المظفر سمعانى مروزى فقيه شافعى و أبو النجيب سهروردی و ابو الحسن بن هذيل مقری و دیگران.
|
شناسنامه‌ی سی و دومین خلیفه‌ی عباسی
|
|
نام معروف
|
المستنجد بالله
|
|
نام كامل
|
المستنجد بالله ابن المقتفي لأمر الله ابن المستظهر بالله ابن المقتدي بأمر الله ابن محمد ابن القائم بأمر الله ابن القادر بأمر الله ابن المتقي لله ابن المقتدر بالله ابن المعتضد بالله ابن الموفق ابن المتوكل بالله ابن المعتصم بالله ابن الرشيد ابن المهدي ابن المنصور بن محمد بن علي بن عبد الله بن عباس
|
|
كنيه
|
أبو المظفر
|
|
ترتیب در خلافت
|
سی و دوم
|
|
تاريخ ميلاد
|
518هـ
|
|
دوران خلافت به تاريخ هجری
|
555 -566
|
|
دوران خلافت به تاريخ ميلادی
|
1160 -1170 م
|
|
تاريخ وفات
|
566ه
|
ترجمه و تحقیق: أبو أنس
سايت عصر اسلام
www.IslamAge.com
مصادر و مراجع
*سیر أعلام النبلاء- للذهبی- تحقیق شيخ شعيب الأرناؤوط.
* تاريخ ابن خلدون.
* الکامل فی التاریخ- لابن الأثیر.
* سایت ويكيبيديا، الموسوعة الحرة- سایت إسلام أون لاین . نت- سایت أسرة آل باوزیر العباسیة الهاشمیة. سایت المعرفه
*تاریخ الخلفاء/ تألیف جلال الدین سیوطی
* تاريخ الإسلام السياسي والديني والثقافي والاجتماعي، تألیف حسن ابراهيم حسن، دار الجیل ببیروت،الطبعة الرابعة عشرة، 1416هـ/1996م.
* الدولة العباسیة، تألیف محمود شاکر، المکتب الإسلامی، الطبعة الخامسة، 1411هـ/1991م. |
.gif){kind=small}
